- Μπααλμπέκ
- Πόλη (περ. 30.000 κάτ.) του βορειοανατολικού Λιβάνου, 60 χλμ. ΒΔ της Βηρυτού, με την οποία συνδέεται με σιδηροδρομική γραμμή. Χτισμένη στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Αντιλιβάνου, σε υψόμ. 1.160 μ., στη σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το Χαλέπι με τη Δαμασκό, είναι αγροτικό αλλά προπάντων μεγάλο τουριστικό κέντρο.
Αρχαίο φοινικικό κέντρο λατρείας του Βάαλ, απ’ όπου πήρε και το όνομά της, κατά την ελληνιστική εποχή η πόλη λεγόταν Ηλιούπολη, όταν ο Βάαλ ταυτίστηκε με τον Ήλιο. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση ο Ήλιος ταυτίστηκε με τον Ηλιοπολίτη Δία, για τη λατρεία του οποίου ιδρύθηκαν πολλά ιερά.
Τα ερείπια της ακρόπολης του Μ. είναι από τα επιβλητικότερα μνημεία της αρχαιότητας και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη της ρωμαϊκής τέχνης στην Ανατολή. Το ιερό του Ηλιοπολίτη Δία, που πιστεύεται ότι ήταν ίσως αφιερωμένο στην τριάδα Δία - Αφροδίτη - Ερμή, με την πολυπλοκότητα και τη μεγαλοπρέπειά του δείχνει την πρόθεση της Ρώμης να ενώσει στην ίδια λατρεία τους Ρωμαίους αποίκους και τους ντόπιους πληθυσμούς. Το ίδιο δείχνει και η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική διακόσμηση, όπου συναντώνται ρωμαϊκά και ανατολικά στοιχεία. Μπροστά στο ιερό αυτό, που χτίστηκε τον 1o αι. μ.Χ., εποχή που το Μ. είχε ανακηρυχθεί ρωμαϊκή αποικία, υπήρχαν προπύλαια και εξάγωνο πρόστωο, που πιθανότατα έπαιξε το ρόλο atrium (αιθρίου), καθώς και μια άλλη εκτεταμένη τετράγωνη αυλή όπου υψωνόταν ένας κλιμακωτός πύργος που θύμιζε καθαρά τα ζιγκουράτ της Μεσοποταμίας και που στην τελευταία αναβαθμίδα του βρισκόταν ο βωμός για τις θυσίες. Ο κυρίως ναός ήταν τεράστιων διαστάσεων (80 x 48 μ.) και περίπτερος, αλλά από τους αρχικούς 54 κίονές του, ύψους 20 μ., σώζονται μόνο 6.
Εκεί κοντά βρίσκεται άλλος τετράγωνος ναός, ο λεγόμενος ναός του Βάκχου, επίσης περίπτερος, με μικρότερες αναλογίες, αλλά που διατηρείται καλύτερα· σε μικρή απόσταση από την Ακρόπολη βρίσκεται τέλος τρίτος ναός, ο λεγόμενος της Αφροδίτης, με κυκλικό σχήμα και κομψότατες γραμμές.
Τα ερείπια του Μ. ανακάλυψε το 1751 ο Άγγλος περιηγητής και αρχαιολόγος Ρόμπερτ Γουντ, αλλά οι πρώτες ανασκαφές, που έγιναν από γερμανική αποστολή, άρχισαν μόνο τον επόμενο αιώνα. Δεν είναι γνωστή με ακρίβεια η θέση της πόλης, ασφαλώς όμως ο σημερινός οικισμός κατέχει μόνο το ανατολικό τμήμα του αρχαίου και πολύ σημαντικότερου Μ.
Οι κολόνες του ναού του Δία στην πόλη Μπάαλμπεκ, στον Λιβάνο· πίσω διακρίνεται ο λεγόμενος «ναός του Βάκχου», που ήταν πιθανότατα αφιερωμένος στη θεά Σίρια.
Dictionary of Greek. 2013.